Het coronabeleid strookt niet met de christendemocratie

Toen ik in 2019 voor het eerst het CDA-rapport Zij aan zij in handen kreeg, vond ik dat een verademing. De auteurs van het rapport verstonden de tijd en wezen een weg tussen populisme en neoliberalisme, puttend uit de bronnen van de christendemocratische traditie. Deze samenleving is ons gemeenschappelijke huis. Wij zijn niet aan de goden, maar aan elkaar overgeleverd. Ieder mens telt. Zij aan zij lag maandenlang als een brevier op mijn nachtkastje. Stiekem droomde ik van een nieuw Balkenende-moment: juist op het moment dat het populisme de overhand zou krijgen, zou het CDA-verhaal mensen weer gaan aanspreken.

Van getal naar waarde?

Drie hoopvolle vernieuwingsbewegingen worden in het rapport genoemd. Allereerst: van ratrace naar relaties. In onze hoogtechnologische maatschappij voelen mensen zich uitgebuit en aan hun lot overgelaten. En de overheid doet daar niet zelden aan mee. Nee, zegt het CDA, mensen moeten niet presteren, maar samenleven, met vallen en opstaan. Ten tweede: van regelzucht naar burgerruimte. ‘Het is niet de taak van bestuurders en politici om een goede samenleving te maken en om boven op elke fout te duiken met moties, beleidsmaatregelen, monitors en weer nieuwe regelgeving; het is hun taak om te bevorderen dat het binnen de samenleving gemakkelijk is om goed te zijn.’ De goede verstaander hoort hier de hartslag van de christendemocratische traditie waarin soevereiniteit in eigen kring en subsidiariteit elkaar met een kus van het recht begroeten.

En dan de laatste vernieuwing: van winst naar waarde. Je zou ook kunnen zeggen: van getal naar waarde. Bestuurders moeten zich telkens afvragen: hoe raken mijn beslissingen het leven van mensen? Als we alleen aan de knoppen van het systeem draaien, vergeten we dat gemakkelijk. ‘Globalisering, technologisering en economisering vragen om een breder waardebegrip.’ Het rapport werd besproken in zaaltjes door heel het land. Er begon iets te ritselen.

Maar wie de ogen opslaat in de wereld van nu, ruim twee jaar na Zij aan zij, kan geruime tijd de weg kwijt zijn. Dat is de gemoedstoestand waar ik me althans in bevind. En ik ben bepaald niet alleen. Er is in twee jaar tijd veel gebeurd. Ga maar na. Van ratrace naar relaties? De druk op de kinder- en jeugdpsychiatrie is omhooggeschoten sinds de crisis. Verpleegkundigen verlaten massaal de zorg. Het meest steken hen het gebrek aan waardering en de in hun ogen onzinnige regels en procedures waar ze zich aan moeten houden. Van regelzucht naar burgerruimte? Horecaondernemers krijgen geen ruimte om zelf met een plan te komen voor hoe ze met corona omgaan, maar moeten zich houden aan uniforme regels. Voor scholen en sportverenigingen geldt hetzelfde. De coronacrisis gaat vooral over de staat en het individu, nauwelijks over de maatschappelijke verbanden daartussen. Van winst naar waarde? Multinationals lijken weinig last van de crisis te hebben; zij profiteren buitensporig van staatssteun. Als de nood aan de man komt, is er maar één waarde: onze gezondheid. Een bredere weging van andere waarden die ons zouden kunnen helpen met de crisis om te gaan is ver te zoeken. Er is ook maar één manier om de problemen te verhelpen: massavaccinaties in combinatie met een landelijk uitgerold controlesysteem. Voor afwijkende meningen is niet echt ruimte. Als het gaat over coronabeleid, bestaat het kritische midden in de politiek nauwelijks.

Natuurlijk, een crisis kan ervoor zorgen dat alles even anders moet. Tegelijk is precies dat het punt waar het in al die zaaltjes in het komende jaar over zou moeten gaan. Geloven wij echt dat een crisis als deze een opschorting van zo’n beetje alle christendemocratische waarden legitimeert? Ik kan het eenvoudigweg niet geloven. De vanzelfsprekendheid waarmee door sommige CDA-politici de huidige corona-aanpak wordt uitgerold en verdedigd, doet warempel denken aan de populisten. Complexe vraagstukken worden platgeslagen en hebben maar één oplossing. Andersdenkende burgers worden weggezet als idioten of egoïsten. Het is de bijl aan de wortel van ons gemeenschappelijke huis. Wie wil leven in zo’n wereld, heeft Zij aan zij niet meer nodig.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0167-9155

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.