Gebruik WK in Qatar om slavernij, corruptie en discriminatie tegen te gaan

Nadat ‘we’ deze zomer hopelijk Europees kampioen voetbal zijn geworden, volgt een jaar later al weer het wereldkampioenschap. En Nederland mag misschien meedoen. Een feestje! Een moment van saamhorigheid en maximale steun voor ons Oranje! Normaal gesproken zou ik direct zeggen: ‘Trek je oranje attributen weer uit de kast en we gaan genieten van een paar mooie wedstrijden met 17,5 miljoen bondscoaches die het uiteraard allemaal veel beter weten.’

De komende editie wekt echter minder enthousiasme. De voortekenen zijn, op zijn zachtst gezegd, niet om over naar huis te schrijven. En dat heeft alles te maken met de bizarre keuze voor het gastland: Qatar. Het deed menigeen de wenkbrauwen fronsen. Al vrij snel bleek dat niet alleen de extreem warme weersomstandigheden daartoe aanleiding gaven. In juni 2014 wist The Sunday Times te melden dat zij honderden documenten had waaruit zou blijken dat stemgerechtigde FIFA-leden waren omgekocht om op Qatar te stemmen. Na diverse onderzoeken bleek inderdaad dat er sprake was van omkoping.

Ondertussen wordt er met man en macht gewerkt aan de voorbereidingen. De barre omstandigheden waaronder dat moet gebeuren, zijn terecht onderwerp van discussie. Veelal buitenlandse werknemers worden uitgebuit en moeten lang doorwerken bij temperaturen van rond 50°C. Er ontstaan levensgevaarlijke situaties. In februari 2021 gaf The Guardian zelfs aan dat sinds de WK-toewijzing meer dan 6.500 mensen zijn omgekomen, veel hiervan vermoedelijk bij de bouw van de stadions en andere WK-faciliteiten.

Ook de houding van Qatar ten aanzien van vrouwen en homoseksuelen maakt dat er inmiddels vanuit verschillende hoeken wordt gepleit voor een boycot. Mede door Nederlandse politici. Aan mij is de vraag gesteld of ik ook voorstander ben van een WK-boycot. Bij het lezen van de berichten over de duizenden doden moet je daar als CDA’er in mijn ogen serieus naar kijken. Vanuit goed fatsoen, maar bovenal vanuit solidariteit en naastenliefde. We mogen niet wegkijken voor dit soort misstanden, en daarom heb ik begrip voor de gedachte van een boycot: we moeten niet in Qatar willen zijn, en door weg te blijven geven we een duidelijk statement af.

De rationele vraag is echter of een boycot effectief is. Daarop is het eerlijke antwoord waarschijnlijk nee. Naar verwachting zal het de arbeidsomstandigheden in het land niet verbeteren, en arbeidsmigranten komen zonder werk te zitten. De afweging om tegen een boycot te kiezen, is er daarom net zo goed een vanuit solidariteit en naastenliefde. Maar daarmee is de kous nog niet af. Als we inderdaad gaan, moet het WK-momentum wel direct gebruikt worden om deze praktijken openlijk af te keuren. Dat moeten we menen. Niet alleen rondom het voetbalspel – want spelers zijn media-iconen en kunnen stevige signalen afgeven – maar ook door middel van onze economische relaties. Daarnaast moet Nederland via diplomatieke wegen aandringen op betere leefomstandigheden voor arbeidsmigranten, vrouwen en lhbti’s. Als ik heel eerlijk ben hadden we daar vanuit de politiek voorheen echt wel meer druk op mogen zetten.

We worden in onze denklijn over een boycot gesterkt door de stellingname van een aantal mensenrechtenorganisaties, waaronder Amnesty International en Human Rights Watch. Ook zij zijn geen voorstander. ‘Wij denken dat druk uitoefenen op de regering van Qatar en de FIFA een betere manier is om de situatie van de migrantenarbeiders te verbeteren’, zegt Ruud Bosgraaf, de persvoorlichter van Amnesty International. Human Rights Watch hoopt ook dat deelnemende landen hun invloed maximaal zullen benutten. ‘Die druk wordt wel degelijk gevoeld in Qatar; dat land zit niet te wachten op kritiek’, aldus Jan Kooy, Deputy European Media Director bij Human Rights Watch. De KNVB zegt de aandacht voor het WK te kunnen gebruiken om de situatie voor de gastarbeiders te versterken. ‘Door diplomatie, het ondersteunen van projecten voor migrantenarbeiders en vrouwen in Qatar en vooral aandacht op te blijven eisen van de regering in Qatar.’1

Eerlijk is eerlijk. Qatar had het WK nooit mogen krijgen. En we moeten de misstanden onder ogen zien. Gebruik het WK daarom om ervoor te zorgen dat de situatie, ook op lange termijn, verbetert. Naast de missie van voetbalspelers om wereldkampioen te worden, moet de missie ook zijn om moderne slavernij, corruptie en discriminatie tegen te gaan.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0167-9155

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.