Wees moedig, mijd peilingen!

Beste Hugo,

Je bent niet zomaar lijsttrekker geworden. De leden van onze partij hebben vastgesteld dat jij op dit moment de persoon bent met de beste ideeën, eigenschappen en uitstraling. Jij, diepgeworteld in onze traditie, ervaren in de politiek, hoeft om deze reden niet meer van mij te horen hoe belangrijk het is dat je doorgaat met je strijd voor een samenleving die solidair, rechtvaardig en toekomstbestendig is.

De komende tijd zul je van veel kanten gevraagd en ongevraagd adviezen krijgen over hoe je campagne moet voeren. Op dat vlak zijn er anderen, geschikter dan ik, die je kunnen helpen. Waar ik je vanuit mijn kennis van diverse klassieke auteurs wellicht wel mee kan helpen, is jou via deze weg voor te houden dat er maar één zaak belangrijk is: dat jij je de komende tijd een goed mens toont. Al het andere – je politieke plannen, je optredens, je campagnestrategie – is hieraan ondergeschikt. Dit geldt zelfs als anderen om je heen je zullen zeggen dat je pas slaagt wanneer je je houdt aan de zorgvuldig voorbereide strategie en uitsluitend die dingen zegt die goed liggen bij het electoraat.

‘Jezelf een goed mens tonen – is dat niet wat hoogdravend en filosofisch?’, hoor ik je denken. Daarin geef ik je onmiddellijk gelijk. Toch is deze benadering zeer kenmerkend voor de intellectuele traditie waaruit wij voortkomen. Zo ben ik in mijn promotieonderzoek veel bezig geweest met auteurs die een soortgelijke spiegel hebben willen voorhouden aan de leiders van hun eigen tijd. In de geest van Cicero en Erasmus schrijf ik jou dan ook deze brief.

Zelf ben ik als jonge student al gefascineerd geraakt door het gedachtegoed van klassieke schrijvers en filosofen. Zij hebben mij doen inzien dat het mens-zijn en de roeping van een politicus meer behelzen dan wat we doorgaans horen. Ik heb mij er dan als docent ook – naast mijn onderzoek aan de universiteit – op toegelegd om deze teksten te ontsluiten. Zo geef ik geregeld leescolleges over deze materie aan zowel jongeren als oudere mensen. Dit is meteen de achtergrond waarom ik jou aanspreek in een docentenrol.

Wat ik je aanraad, is eenvoudig: dat je je elke dag voorneemt om verstandig, moedig, liefdevol, bescheiden en met zelfbeheersing aan de slag te gaan. In tijden waarin druk, spanning en grote belangen centraal staan, is het heel belangrijk de blik hierop te behouden. Hoe gemakkelijk is het immers om je te verliezen in de kwesties van alledag, in het blussen van politieke brandjes, of in opwinding over wat andere mensen roepen en twitteren? Je kunt zo in deze momenten opgaan, zonder dat je ooit echt hebt nagedacht over deze vraag: ‘Doe ik wel het goede?’

Ik weet wel dat het onzinnig is te denken dat je de komende maanden een volledige metamorfose zult ondergaan. Het is een illusie te denken dat het lezen van deze brief je een volmaakt mens maakt. Zo werkt het niet. Dit soort zaken gaan heel langzaam. Groei vraagt tijd en voortdurende zorg. Om die reden doe ik juist een aantal zeer kleine aanbevelingen. In de bescheidenheid van het kleine vinden we vaak grote kracht.

Allereerst raad ik je aan om je zelfbeheersing te oefenen als het gaat om opiniepeilingen. De komende tijd zullen de kranten volstaan met prognoses, analyses en cijfers die inhoudelijk vaak minder zeggen over de werkelijkheid dan ze in eerste instantie lijken te doen. Daarbij kunnen ze leiden tot een innerlijke onrust die ervoor kan zorgen dat je níét koers houdt terwijl dat wél zou moeten. Laat je niet leiden door deze schijnzekerheid. Je eigen nieuwsgierigheid naar de mening van anderen zal je grootste vijand zijn, wellicht het meest na een goed verlopen debat; je wilt dan immers vast even controleren of dit goede optreden zich heeft uitgedrukt in de juiste cijfers. Maar als de cijfers niets laten zien, leidt dat tot onrust; en als ze wel wat laten zien, weet je nog niet zeker of dat ook verband houdt met jouw optreden. Statistieken kunnen slechts in beperkte mate iets van de politieke werkelijkheid weergeven. Laat je dus niet van de wijs brengen: door zelf niet te kijken en door je team te instrueren nóóit over de peilingen te spreken en jou weg te houden van deze informatie.

Nu ik het toch over je team heb, een tweede tip: vergroot je verstandigheid door de verstandigheid van anderen te vragen. Zoek hiertoe boven alles naar een goede docent. Men hoort niet vaak dat een volwassene op zoek moet gaan naar een docent. In mijn eigen leven zie ik echter wat een rijkdom het is om onder de vleugels van goede docenten mijn intellectuele leven vitaal te houden. Een dergelijke vitaliteit wens ik iedereen toe, maar zeker politici. Een politicus heeft zeker een persoon nodig die hij bewondert, naar wie hij werkelijk opkijkt wegens zijn verstand van zaken, en die de waarheid kan zeggen wanneer dat nodig is. Met opzet noem ik deze persoon geen ‘vertrouweling’ of ‘coach’, omdat in deze types doorgaans de combinatie van gezag, verstand van zaken en bewondering niet integraal aanwezig is. In de goede docent wel.

Oprechte houding

Je weet net zo goed als ik dat veel mensen je dagelijks zullen overladen met complimenten en vleierij. Aan zulke types heb je weinig. Deze mensen loven je vaak zonder reden – of erger: uit eigenbelang. De goede docent moet jou kunnen leiden. Bijvoorbeeld ten aanzien van je gedrag naar de mensen die je tegenkomt. Deze docent moet je bijvoorbeeld kunnen vertellen dat je meer moet glimlachen of aandachtiger luisteren. Deze docent moet ook verstand hebben van retorica en je kunnen motiveren. Hij moet je er steeds aan kunnen herinneren dat een oprechte houding veel belangrijker is dan punten scoren ten koste van je diepste overtuigingen. Deze docent moet kunnen inschatten wanneer je wat bemoediging of rust nodig hebt.

Ten derde wil ik aandacht vragen voor het belang van moed. In het bijzonder wens ik je de moed toe dat je ook overtuigingen weet te uiten die tegen de publieke opinie ingaan. De verleiding zal immens zijn om moeilijke onderwerpen te mijden en vooral binnen de lijntjes van de politieke correctheid te blijven. Dat zullen namelijk de meesten doen, in de veronderstelling dat ze de stem van het volk moeten vertegenwoordigen. Ik wil dit op je hart drukken: voor mensen met deze houding is het Christen-Democratisch Appèl níét opgericht. Het christendemocratisch gedachtegoed, met zijn wortels in het christelijke geloof en een moraal die niet altijd in overeenstemming is met de algemene opinie, zal soms schuren en soms verontwaardiging oproepen. Loop daar niet voor weg. Als je wat te melden hebt, meld het, vooral nu je de positie hebt gekregen die jou hiervoor de uitgelezen kans biedt. Dit zal moeite kosten, maar het overwinnen van angst op dit gebied kan een sleutel zijn tot een onverwacht succes. Moedig zijn en winnen horen bij elkaar.

Ik wil nog wat laatste woorden wijden aan liefde en bescheidenheid. Deze deugden worden vaak over het hoofd gezien te midden van het politieke wapengekletter. Je doet als politiek leider van het CDA pas je naam eer aan als je uitblinkt in het liefdevol zijn naar de vele mensen die je tegenkomt in de campagne: sommigen zullen je onheus bejegenen of irritante vragen stellen, anderen zullen veel geduld van je vragen. Dit geldt natuurlijk voor je politieke tegenstanders, maar net zo goed voor de mensen met wie je zult samenwerken. Zorg ervoor dat je liefde voor hen centraal staat, of je nu succes boekt of niet.

Succes of niet, mensen zullen je prijzen en je overladen met positieve woorden. Blijf bescheiden. Dat je zo hoog bent geklommen, is geen verworvenheid, maar een verantwoordelijkheid. Vraag aan de mensen dat ze je kritisch bejegenen. Dat geldt voor collega’s én je geliefden thuis.

Waarschijnlijk zijn al deze zaken niet nieuw, maar toch hoop ik van harte dat je ze blijvend aandacht zult geven de komende maanden. Hoeveel zetels je vervolgens in maart zult binnenhalen, is voor mij een ondergeschikte zaak. Veel hoopvoller is het dat het CDA weer leiders kan voortbrengen die werkelijk met deze waarden gaan, en een voorbeeld kunnen zijn voor vele anderen.

Hartelijke groet,
Jordi Wiersma

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0167-9155

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.