Identiteit
Samenvatting
Laatst viel ik onverwachts in een filmpje van Forum voor Democratie in de zendtijd voor politieke partijen: een aflevering in de FvD-serie ‘De Gouden Eeuwen van Nederland’ waarin Thierry Baudet hoog opgeeft over Michiel de Ruyter en ons oproept om zelfvertrouwen en trots te ontlenen aan deze zeventiende-eeuwse zeeman. Baudet bedrijft schaamteloos politiek met zijn gedecontextualiseerde en onkritische historische prietpraat, en construeert een nationale identiteit die letterlijk en figuurlijk eng is. Zo’n statische, reductionistische en eendimensionale identiteit is bovendien gevaarlijk, omdat zij een selectiemiddel kan worden voor wie er wel en wie er niet bij hoort in een politieke gemeenschap. Eeuwen van politiek-filosofisch denken over vrijheid, gelijkheid en burgerschap worden aldus genegeerd. Geschiedenis gaat om zelfonderzoek, zelfkennis en zelfbewustzijn, om hoe menselijke keuzes in het verleden bepalend zijn voor het nu. Het gaat om begrip van het feit dat onze huidige, te ongelijke en onduurzame Nederlandse of internationale samenleving niet zo in elkaar hóéft te steken, maar het product is van eerder gemaakte menselijke – ónze – keuzes. Hiermee komen ook alternatieve toekomsten in zicht, die hoop en perspectief bieden aan mensen. Het maakt het belang van ethisch leiderschap – ook van politici – pijnlijk duidelijk. Wie wij zijn als mensen is aan ons: dat is een levenslang proces van het in relatie staan tot onszelf en tot onze medemens. Identiteit is dialogisch, dynamisch en multi-dimensionaal. Een vrijheid die voor christendemocraten alleen maar voorop kan staan.
Weten wij als christendemocraten nog wel wie wij zijn? Samenwerking van het CDA met FvD – op welk niveau ook – is een verloochening van de christendemocratie, met haar wortels in waarden als inclusiviteit en rechtvaardigheid, vrijheid, zorg en respect voor ieder ander mens, Europese solidariteit en internationale samenwerking. Daarbij is het goed een andere zeventiende-eeuwer in herinnering te roepen. In zijn jeugd, tijdens de Opstand, was Hugo de Groot niet wars geweest van patriottisme, en voor zover wij weten had hij geen gewetensbezwaren bij het handelsimperialisme van de Republiek en het gewelddadige optreden van de VOC daarbij. Na zijn veroordeling in 1619 en vlucht naar Parijs in 1621 wijdde hij zijn leven aan vrede in Europa, en schreef De iure belli ac pacis (1625). Ook nu is zijn visie instructief. Hij bepleitte Europese samenwerking vanuit waarden als betrouwbaarheid, caritas, rechtvaardigheid en het bonum commune. Zijn naam raakte wereldwijd verbonden met rechtsstatelijkheid, instituties, en solidariteit in internationale samenwerking.
De mondiale coronacrisis legt onze zwakke én onze sterke kanten bloot. Welke toekomst wij volgende generaties bieden, hangt af van de politieke keuzes die wij nu maken. Voor mij is het duidelijk: die keuzes moeten uitgaan van sterke Europese en internationale samenwerking. Die kan alleen gezocht worden vanuit een complexe, krachtige en inclusieve identiteit.
© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0167-9155
De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Nummer 4, winter 2024
