Messiascomplex

Samenvatting

Geen idee of de nieuwe Netflixserie Messiah er de oorzaak van is, maar ik hoor en lees de term ‘messiascomplex’ opeens vaak. Het lijkt erop dat mensen elkaar en zichzelf er steeds makkelijker van verdenken: een te grote gerichtheid op de noden van anderen, dus met voorbijgaan aan je eigen noden, is al snel alarmerend. ‘Je moet goed voor jezelf blijven zorgen en niet vergeten te ontspannen en te genieten. Niemand kan de hele wereld redden.’ De persoon die aan een messiascomplex lijdt, compenseert of maskeert daarmee vaak iets anders. Hij schenkt anderen precies dat wat hij zelf zo graag eens hoopte te ontvangen, en troost via anderen dus eigenlijk zichzelf – tot er op een dag niets meer te schenken over is, en wacht maar … Dan komt zijn ware (lees: gefrustreerde) aard aan het licht! Het imago van de vleesgeworden naastenliefde laat zich ook slim gebruiken om zonden te bedekken, van MeToogedrag tot creatief boekhouden. En omdat hij al zo veel goeds doet, op het masochistische af, mag een messias best vaak verre vliegreizen maken, vindt hij zelf. Ook zijn er messiassen die verslaafd raken aan bewondering en zich minstens zo verkneukelen in het gevoel van tekortschieten dat ze anderen mogen aanwrijven. Morele hoogmoed verpakt in zorg en dienstbaarheid. Terwijl ik dit opschrijf, voel ik de zelfhaat groeien: in hoeverre is de diagnose niet ook op mezelf van toepassing? Natuurlijk, met het kritisch bevragen van je motieven is niets mis, met het onder ogen zien van de verleidingen evenmin. Dat deed Jezus ook, tijdens zijn retraite in de woestijn. Maar de vrees om aan een messiascomplex te lijden kan ook zo verlammend werken dat je ten slotte maar liever nergens meer diep bij betrokken raakt. Zeker niet als het je wat kost, en je er soms moe en wanhopig van kunt raken. Het nieuwe goeddoen is: bijtijds op de rem gaan staan waar je medeleven een loopje met je gaat nemen. Zo blijf je stabiel en gezond, en houd je het positief. En daar gaat het in het leven om. Mooi hoor, The Passion, maar: Don’t try this at home. Aan degenen die je hulp voortaan mislopen, hoef je niets meer uit te leggen; je zou niet eens weten wie ze zijn.