Politiek van nabijheid

Beste Hugo,

De komende maanden ga jij op campagne als lijsttrekker van het CDA. Een geweldige taak waar je volgens mij uitermate geschikt voor bent. Toch wil ikje graag wat zaken meegeven.

Laat ik mijzelf eerst even netjes voorstellen. Mijn naam is Robbert-Jan van Duijn, 33 jaar en burgemeester van de mooie gemeente Nieuwkoop. Voordat ik burgemeester werd ben ik vier jaar wethouder geweest in de gemeente Aalsmeer, waar ik in 2010 raadslid ben geworden. Daarnaast heb ik theologie gestudeerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Protestantse Theologische Universiteit. Voor mij is deze basis, de studie theologie, enorm belangrijk in mijn werk als burgemeester. Ik ben ooit theologie gaan studeren omdat ik predikant wilde worden. Het leek mij fantastisch om de hele week bezig te mogen zijn met die oude, mooie verhalen uit de Bijbel. Om preken te mogen schrijven, te studeren en uit te leggen. Maar wat mij het meest trok in het ambt van dominee is de aanwezigheid. Nabijheid. Bij veel belangrijke, grote momenten in het leven mag je als dominee aanwezig zijn. Iets vertegenwoordigen wat veel groter is dan jezelf. Of het nu gaat om verdriet of vreugde: je mag iets toevoegen. Tijdens mijn vicariaat (stage) heb ik dat aan den lijve ondervonden. Er waren dagen dat ik begon met een bezoek aan de ouders van een pasgeboren kindje, om van daaruit verder te gaan naar een uitvaart. Op dat soort dagen kon ik van tevoren enorm zenuwachtig zijn. Want wat zeg je nou tegen iemand die net zijn dierbare heeft verloren? Wat voor antwoorden heb ik op moeilijke vragen? In de praktijk bleek vaak dat mensen op dat moment helemaal geen behoefte aan antwoorden hadden. Dat ik langskwam, luisterde, een schouder bood om op uit te huilen en simpelweg aanwezig was, was genoeg.

Als burgemeester mag ik dit nu ook weer meemaken. Ik vertegenwoordig iets wat veel groter is dan mezelf. Vóór mij zijn er al vele burgemeesters geweest, en na mij zullen er hopelijk ook nog een heleboel komen. Allemaal delen zij dat ze iets groters dan henzelf vertegenwoordigen. Bij mijn installatie werd ik met alle egards binnengehaald. Mooi. Maar niet ter meerdere eer en glorie van Robbert-Jan van Duijn. Nee, het gaat om dat ambt van burgemeester.

Een geweldige eer om dat ambt te mogen vervullen, maar het houdt je ook nuchter om te beseffen dat het vooral om dat ambt gaat en niet zozeer om jouw persoon.

In de derde week van juli heb ik in mijn gemeente een alternatieve vierdaagse gewandeld. Vier dagen op pad door een van de mooiste gebieden van Nederland. Vijfentwintig kilometer per dag, ruim honderd kilometer in totaal. Inwoners van mijn gemeente konden zich opgeven om mee te lopen. Vijf kilometer, tien kilometer en sommigen zelfs de hele afstand. Op deze manier hebben op die vier dagen zo’n zeventig inwoners met mij meegelopen. Heel leuk om te doen: lekker actief bezig zijn, genieten van de natuur en het mooie landschap, en vooral heel veel gesprekken voeren. Natuurlijk ben je zelf ook geregeld aan het woord, maar ik heb die vier dagen toch voornamelijk geluisterd. Geluisterd naar wat mensen bezighoudt, waar ze vandaan komen en wie ze zijn. En nee, het ging niet over heel concrete zaken als een losse stoeptegel of een vergunningsaanvraag. Het ging over mensen.

Dat is ook precies waar politiek wat mij betreft over zou moeten gaan: over mensen. Ja, dat klinkt logisch, maar in de praktijk blijkt dat het nog lastig zat is. De Nationale ombudsman heeft recentelijk een onderzoek laten doen naar de relatie tussen overheid en burger. Wat ombudsman Reinier van Zutphen naar aanleiding daarvan in de zomer van 2019 heeft gezegd, vond ik helder en doeltreffend. Hij stelt: ‘Burgers maken zich zorgen over een overheid die zich steeds verder terugtrekt. Ze moeten het zelf oplossen of kunnen terecht bij particuliere organisaties die publieke taken uitvoeren. Maar bij wie moeten zij terecht als zij daar vastlopen?’ En hij vervolgt: ‘Dit onderzoek laat zien dat burgers niet altijd weten waar ze kunnen aankloppen voor hulp en dat zij vooral behoefte hebben aan versimpeling van de overheid.’ Samenvattend stelt de ombudsman dat de overheid vooral eerlijk, begripvol en simpel moet zijn.

Laten we met het eerste beginnen. Eerlijk zijn.

Ja, we doen ons best, en ja, we maken fouten. Ik doe dat als burgemeester, en jij, Hugo, zal dat zeker ook doen als onze nieuwe lijsttrekker. Fouten maken. Als bestuurder sta ik voor mijn keuzes en uitspraken. Ik sta voor duidelijke, rechtmatige en bovenal rechtvaardige besluitvorming, maar ik vind dat wij als overheid toch vooral eerlijk moeten zijn. Beloof alsjeblieft geen perfectie. Ook jij gaat fouten maken, en volgens mij weet je ook donders goed dat gelijk hebben vaak iets anders is dan gelijk krijgen. Wees daar eerlijk over, en vooral: wees er aanspreekbaar op. Fouten maken is namelijk helemaal niet zo erg. Voor mij is het vooral een teken van lef, van kleurrijk zijn. In deze tijd lijkt fouten maken wel de grootste zonde die er is. Maar juist deze afrekencultuur maakt dat creativiteit en lef de kop ingedrukt wordt. Dus Hugo: toon lef, steek je nek uit en durf fouten te maken.

Oprechte excuses

Ik hoop echt dat jij je zult hardmaken voor een cultuur waarin we direct kunnen zijn, stevig het debat kunnen voeren, maar ook sorry kunnen zeggen. Oprecht excuses maken. Tegen elkaar, tegen onze inwoners. Als burgemeester probeer ik daar zowel in mijn ambtelijke organisatie als in de gemeenteraad de ruimte voor te geven.

En dan het thema ‘begripvol zijn’. Begripvol zijn begint wat mij betreft met luisteren. Niet alleen de wil hebben om anderen te overtuigen, maar ook om je te láten overtuigen. Blijf openstaan voor andere standpunten, wandel soms even mee met mensen om ze écht te begrijpen en daardoor ook echt begrip te kunnen tonen. Naar mijn mening is dit een voorwaarde voor een goed functionerende democratie.

Als laatste noemt de ombudsman ‘simpel’. Simpel en begrijpelijk taalgebruik, to the point. Jij en ik zijn beiden supporter van de club met het mooiste clublied: ‘Geen woorden maar daden.’ Nu begrijp ik wel dat het als politicus wat lastig is om helemaal geen woorden te gebruiken, maar van mij mag het allemaal wel wat simpeler, duidelijker. Soms kan een antwoord op een vraag gewoon ‘ja’ of ‘nee’ zijn.

De ombudsman heeft de voorgaande drie punten genoemd als het gaat om de relatie overheid-burger, maar nu ik jou deze brief schrijf besef ik dat dit eigenlijk net zozeer geldt voor de relatie die de landelijke overheid met gemeentelijke overheden heeft. Juist op de thema’s die de ombudsman noemt kan de gemeentelijke overheid een belangrijke rol spelen. We staan dicht bij onze inwoners; we hebben de mogelijkheid om op een eerlijke, begripvolle en simpele manier die rol in te vullen. Geef ons dan ook het vertrouwen om dat te doen. Juist als CDA’ers zouden wij vol moeten gaan voor de kracht van de samenleving. Het lokale bestuur kan daar een geweldige rol in spelen, maar wel alleen met voldoende vertrouwen en middelen vanuit de rijksoverheid. Of het nu gaat om het bouwen van huizen, de zorg of de energiestrategie: mensen hebben behoefte aan versimpeling van de overheid.

Beste Hugo, afsluitend wil ik je veel succes wensen met de campagne. Onthoud goed dat politiek altijd over mensen moet blijven gaan. Stap af en toe even uit die Haagse bubbel, kom een rondje wandelen in Nieuwkoop, loop naast mensen, luister naar hun verhalen, en wees eerlijk, begripvol en simpel!

Robbert-Jan van Duijn
burgemeester gemeente Nieuwkoop

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0167-9155

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.