Boeren moesten steeds meer intensiveren en kregen daarbij door overheden en natuurdeskundigen ook meer beperkingen opgelegd, terwijl de natuur er toch op achteruitging en uit ons eigen leven verdween. Onmacht, beïnvloed door een opgelegde model- en systeemwerkelijkheid, maakte zich meester van boeren, beleidsmakers en burgers, wat mede geleid heeft tot de politieke werkelijkheid waarin we ons nu bevinden.
In deze CDV gaan we op die werkelijkheid in, zowel die van de natuur en ons landschap als die van de politiek in Nederland en Europa. Want ook die hangen met elkaar samen. Een bekende, aan het Bijbelboek Spreuken ontleende uitspraak luidt: ‘Waar visie ontbreekt, verwildert het volk.’ En dat lijkt de makke van deze tijd. Deze tijd, met zijn secularisatie, individualisme en consumentisme, vraagt om nieuwe stappen, zoals filosoof Kees Vuyk in een gesprek duidelijk maakt. En het is maar zeer de vraag of dat de weg is die rechts bepleit – zo veel mogelijk behoud en zo nationaal mogelijk gericht – of links – een vanuit een utopisch, globalistisch maakbaarheidsideaal natuurherstel van bovenaf opleggen. Vuyk ziet veel meer perspectief in een speels model van onderop door boeren en burgers, dat door overheden vervolgens gefaciliteerd wordt. Het is juist deze visie op de overheid en samenleving die de christendemocratie en het CDA vanouds kenmerkt.
Maar met het slechts benoemen van die visie zijn we er nog niet. Deze CDV biedt aanzetten – zie daarvoor het overzicht in het redactioneel vanaf pagina 38 – voor een concrete uitwerking van een christendemocratische blik op natuurherstel, maar dit zal ook op andere terreinen moeten gebeuren.
Het is immers niet voor niets, zoals Piet Hein Donner in een interview verklaart, dat veel burgers in Nederland en Europa al een tijdje hun heil zoeken bij populistische partijen. Het is nodig om nauwkeurig te analyseren waarom zij zich van de middenpartijen hebben afgekeerd; daarnaast is het vooral nodig met goede plannen te komen om het leven van mensen te verbeteren. Want dat verpleegsters en politieagenten met hun inkomen vandaag geen woning meer kunnen kopen, hoort niet. Donner bepleit daarom dat de middenpartijen de handen ineenslaan en met analyses en alternatieve plannen komen in plaats van zich wat laatdunkend over het nieuwe kabinet te uiten.
Het beloven sowieso spannende tijden te worden voor Nederland en Europa. Kan Europa zich staande houden in een steeds woeliger wereld, en welke vernieuwingen zijn daarvoor nodig? Wim van de Camp en Jan Willem Sap doen voorstellen in reactie op de uitslag van de verkiezingen en bepleiten dat de EU zich zó hervormt dat ze ook op buitenlands terrein daadkrachtiger kan optreden.
Hoe de Nederlandse democratie ervoor staat, nu er voor het eerst een rechts kabinet komt met een niet-democratisch georganiseerde partij als grootste, is het onderwerp van de debatrubriek ‘Dwars’.
Ernst Hirsch Ballin heeft zich specifiek over het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie gebogen en deze van kanttekeningen voorzien. Hij ziet verschillende geesten erin rondwaren, en signaleert naast positieve ook nare punten; vooral is hij ervoor beducht dat solidariteit beperkt wordt toegepast.
De nabije toekomst zal duidelijk maken hoe bijzonder de nieuwe coalitie is. Komt ze tot daadkracht (en is dat de juiste) of breekt het de partijen op dat ze nauwelijks een geïntegreerde visie hebben en elkaar de meest geëigende posten hebben toebedeeld, zonder zich erom te bekommeren dat juist samenhang op tal van onderwerpen noodzakelijk is? Het CDA zal zich op dat laatste moeten richten: In wat voor Nederland willen we eigenlijk wonen? Welke economie hoort daarbij en welke visie op landschap, landbouw, natuur, werk en ruimtelijke ordening?
