De teneur in deze CDV is dat de gedachte dat we van de politiek of overheid op aarde het heil moeten verwachten, gevaarlijk is. De Vlaamse conservatieve christendemocraat Frank Judo wijst er in een interview op dat de secularisering van de afgelopen eeuw met een opvallend fenomeen gepaard is gegaan: hoe minder religieus mensen werden, hoe meer ze de perfectie, die voorheen aan Boek of Opperwezen werd toegedicht, van de overheid zijn gaan verwachten, die de nieuwe alfa en omega is geworden. En dat kan slecht uitpakken. Want – en daar wijst onder anderen Paul Frissen op – die overheid is zich, omdat er veel van haar verwacht werd, gaan gedragen als een dealer die de verslaafde samenleving aan het lijntje houdt.
Een nieuwe blik op de overheid zal dan ook moeten beginnen met een inzicht dat zowel in christendom als in conservatisme opgeld doet: de wereld is niet volmaakt en zal dat ook nooit worden, zoals Hans Borstlap in dit nummer verwoordt. Judo spreekt zelfs van een ‘pessimistisch mensbeeld’, aangezien mensen tot slechte dingen in staat zijn. Dat betekent natuurlijk niet dat mensen niet juist ook prachtige dingen kunnen doen, maar de erkenning dat zowel overheden als personen en organisaties fouten kunnen maken, haalt veel kramp, onredelijke verwachtingen maar ook overdreven regelzucht weg. Het leert de overheid zich in te houden: ook háár systeem kan falen.
Die wat dubbele houding – de mens maar ook de overheid is niet enkel goed óf fout – is internationaal eveneens van belang, nu dit jaar Europese verkiezingen worden gehouden. Christendemocraten beseffen dat we ook internationaal elkaar nodig hebben. Niet om een vermeend christelijk Europa te promoten – zie hiervoor de bijdrage van Kronemeijer –, wel om een vrij en veilig, maar zeker ook een democratisch en pluralistisch Europa te verdedigen met waarden die juist, maar niet uitsluitend, via het christendom en de christendemocratie zijn gevormd.
Ondertussen zullen we hier in Nederland onze handen vol hebben aan het grillige politieke klimaat. In de rubriek ‘Dwars’ een debat over de voor- en nadelen van een extraparlementair kabinet, waar columnist Ferdinand Grapperhaus eveneens woorden aan wijdt. Ook het CDA zal zich moeten bezinnen op de rol die het de komende tijd zal spelen. Niet alleen in de dagelijkse politieke praktijk tegenover een kabinet waarin de partij niet vertegenwoordigd is, maar ook over de vraag hoe ze weer het vertrouwen kan winnen van grote delen van de bevolking. Volgens Borstlap is de recente electorale afstraffing in die zin een verheugend signaal, omdat het aangeeft dat de partij haar geboortepapieren verwaarloosd heeft maar daarnaar weer kan terugkeren. Hij doet aanzetten om de partij qua overtuiging en organisatie weer op te bouwen vanuit ‘de klassieke grondbeginselen van de christendemocratie’.
In deze CDV dragen we hieraan bij. Belangrijk is daarbij op te merken dat de christendemocratie niet enkel conservatief of behoudend is, maar ook iets profetisch in zich draagt, zoals Judo aangeeft. Algauw klinkt het dan dat de christendemocratie twee flanken heeft, een wat rechts-conservatieve en een wat links christelijk-sociale. Maar ook hier is geen sprake van een dichotomie, alsof iemand óf tot de ene óf tot de andere flank behoort dan wel moet behoren. Vaak is het een gesprek binnen de partij en zelfs binnen christendemocraten, waardoor we elkaar en onszelf bevragen om uiteindelijk het goede te zoeken en te besluiten.
Aan die zoektocht, soms met haast ‘profetische’ analyses en beschouwingen, doen we als CDV graag mee. Lees de behartigenswaardige column van Joke van Saane over ‘sociale veiligheid’ en het artikel van Jan van der Stoep over de waarde van rentmeesterschap er maar op na.
